ایمنی زمینی هواپیما

زير عنوان سیستم فرود اتوماتیک در شرائط بد جوی

خلاصه ILS چيست ؟ سابقهً پيدايش روشهای مختلف جهت راهنمايی کشتيها و هواپيماها را کم وبيش مي... توضيحات ILS چيست ؟ سابقهً پيدايش روشهای مختلف جهت راهنمايی کشتيها و هواپيماها را کم وبيش مي دانيم. در صنعت هوانوردي از شيوه هاي گوناگونی جهت بوجود آوردن مسیرهای هوايی استفاده مي گردد که البته اين شيوه ها بنا به نوع دستگاههائی که در آن استفاده مي شود ، گوناگون هستند و سرويسی هم که از طريق مراقبت پرواز در اين مسيرها داده مي شود، متفاوت مي باشد. اما زمانيکه يک پرواز مسير خود را طی نموده است ، (معمولاً) جهت راهنمائی به سمت فرودگاه مقصد و نشستن در آن فرودگاه نيازمند دستگاههائی مي باشد که وي را به سمت باند هدایت نمايد ؛ دستگاههائي که مي توانند وی را – بالاخص در شرایط بد آب و هوائی – تا ارتفاع و فاصلهً نزديکي از سطح باند فرودگاه راهنما ئی نمايند . يکي از مهمترين و متداولترين دستگاههائی که امروزه در سراسر جهان براي نشستن هواپيما در فرودگاههاي پرترافیک از آن استفاده مي شود، سیستم نشستن بوسيلهً دستگاه ( بدون ديد – کور ) يا همان ( ILS : Instrument Landing System ) مي باشد؛ در اين قسمت با ترجمه اي از نشريهً فرودگاهها (Airports) نکات جالب و مفیدي در اختيار خوانندگان عزیز قرار مي گيرد: « بر اساس اطلاعات بدست آمده اولين دستگاه ILS برای انجام تستهای اوليه در فرودگاه ايندیانا پليس در سال 1940 ميلادي نصب شده است . تا به امروز راه حلهای ديگری نیز برای نشستن هواپـیماها – مانـند سيـستم نشستن بوسيـلهً امـواج بسـیار کوتـاه رادیـوئی يا ( MLS : Microwave Landing System ) - اختراع شده و تکامل يافته اند؛ همچنین سيستمهاي ماهواره ايِ منطبق برسیستمِ موقعيت يابیِ جهاني (GPS : Global Positioning System) نيز براي آيـنده در حال برنـامه ریزی و طراحی مي باشند ؛ اما امروزه از ILS برای 99% از طرحهاي تقرب دقيق و استاندارد (Standard Precision Approach) در سراسر جهان استفاده مي گردد . يک سيستم ILS می تواند فقط براي يک باند ، طرح تقرب دقيق (PA : Precision APP) ارائه دهد؛ ILS دارای دو سیستم مجزاست ؛ يکی هواپیما را بصورت عرضي ( از يک طرف به طرف ديگر) و دیگری بصورت عمودي ( از بالا به پائين ) راهنمائی می کند (مانند يک قيف مکعب شکل ) . دو سيستم اصلي ذکر شده عبارتند از : فرستنده اي بنام لوکالايزر (LLZ : Localizer) - بمعني مشخص کنندهً موقعیت عرضی – که این فرستنده بر روی فرکانس (VHF : Very High Frequency) کار میکند و معمولاًدر فاصلهً 1000 پا (300 متر) بعد از انتهای باندِ مورد استفاده نصب میگردد و از فاصلهً 18 مایلی (حدود 33 کیلومتری) هواپیمای در حال نشستن را در عرض راهنمایی می کند . دستگاه گیرنده ای نیز در کابین خلبان ( با گرفتن سیگنال از LLZ ) به خلبان (یا خلبان اتوماتیک Auto Pilot ) اعلام می کند که نسبت به خط مرکزی باند چه مقدار در چپ یا راست قرار دارد ؛ البته این راهنمایی با شیب خاصی صورت می گیرد که باید آن شیب نیز در نظر گرفته شود تا کم کردن ارتفاع هواپیما کاملاً دقیق و به سوی نقطهً مشخصی در ابتدای باند باشد. دومین جزء اصلی تشکیل دهندهً ILS بنام (GP : Glide Path Transmitter) فرستندهً گلایـد پـَث معرفی می شود . اما این دستگاه در فاصله ای حدود 1000 پا (300 متر) از ابتدای باند مورد استفاده نصب می گردد و تا فاصلهً حدود 22 کیلومتری عمل می نماید. دستگاه گیرندهً دیگری نیز در کابین خلبان با گرفتن سیگنالهای گلاید پّث (GP) پائین یا بالا بودن موقعیت هواپیما نسبت به شیب مناسب را نشان می دهد. شیب مناسب ذکر شده در این نوع طرحهای تقرب معمولاً 3 درجه نسبت به افق در نظر گرفته شده است ؛ یعنی هواپیما با کمک این دستگاه با شیب بسیار ملایم ارتفاع کم می کند تا به نزدیکی سطح باند برسد . { لازم به ذکر است این شیب راهنما قابل برنامه ریزی بوده و می توان آن را تا میزان اندکی تغییر داد ؛ بعنوان مثال شیب موجود در دستگاه ILS فرودگاه بین المللی شیراز 3 درجه نسبت به سطح افق می باشد . } ILS در اکثر مواقع با دستگاههای دیگری که فاصله را از فرودگاه نشان می دهند ادغام می شود تا علاوه بر نشان دادن شیب مناسب ، فاصله را نیز همزمان به هواپیما اعلام نماید . ILS انواع مختلفی دارد که با توجه به شرائط دید در محیط فرودگاه به شرح زیر دسته بندی می گردند : 1- نوع اول (CAT I) : با استفاده از این نوع ILS ، هواپیما تا ارتفاع 200 پائی (60 متری) از سطح باند راهنمائی می گردد و میزان دید نباید کمتر از 1800 پا (600 متر) باشد . میزان دید به این معنی است که خلبان بتواند از فاصلهً 600 متری مانده به باند ، آن را در دید داشته باشد . 2- نوع دوم (CAT II) : هواپیما را تا ارتفاع پائینتری - نسبت به نوع اول - یعنی 100 پائی (30 متری) باند هدایت می نماید و نیاز مندِ 1200 پا ( 400 متر ) دید روی باند می باشد ( دستگاه هواپیما را تا فاصلهً نزدیک تر به باند راهنمائی می کند ). 3- نوع سوم (CAT III) : نوع سوم از دستگاه ILS به سه مدل مجزا تقسیم می گردد ، اما نکته مهم و جالب اینست که هر سه نوع ، هواپیما را تا ارتفاع صفر از سطح باند پائین می آورد و یا به عبارتی ، چرخهای هواپیما با کمک این دستگاه به سطح باند مماس می شود ؛ فقط نکته قابل توجه اینکه میزان دید لازم برای تقرب بوسیلهً آنها با یکدیگر متفاوت می باشد ، که عبارتند از : الف : (CAT IIIa) : حداقل دید مورد نیاز در این مدل 750 پا (250 متر) می باشد . ب : (CAT IIIb) : دید در نزدیکی باند دراین مدل نباید کمتر از 150 پا (50 متر) باشد . ج : (CAT IIIc) : این مدل بسیار بسیار دقیق می باشد و نیازی به دید ندارد . « برگرفته از نشریهً Airports » امروزه در کشور ما نیز تمامی فرودگاههای مهم و پر ترافیک از جمله فرودگاه بین المللی حضرت امام خمینی (ره) ، فرودگاههای بین المللی مهرآباد ، بندر عباس ، شیراز ، اصفهان ، مشهد مقدس ، جزیرهً کیش و... زیر نظر شرکت فرودگاههای کشور و تحت نظارت ادارهَ استاندارد پرواز ( وابسته به سازمان هواپیمائی کشوری ) مجهز به این دستگاه می باشند؛ و همچنین برای فرودگاههائی که بدلیل شرائط آب و هوائی دید درآنها نسبتاً کم می باشد ، و یا بعلت موانع جغرافیائی موجود نزدیک به باند نیازمند شیب دقیق برای تقرب هواپیما ها هستند، نصب گردیده است و یا در حال بررسی می باشد .

مرجع :پورتال فرودگاه شیراز

مولف پرویز میری